In de rubriek “taaltoffie” wordt maandelijks een woord of uitdrukking uit het Afrikaans besproken en waar mogelijk verklaard. Indien van toepassing wordt ingegaan op het Nederlandse equivalent.
Woord
Grasweduwee.
Betekenis
Een vrouw wiens man tijdelijk van huis is.
Vertaling (ruim)
Zeemanshuwelijk.
Herkomst
Voor deze Afrikaanse uitdrukking zijn meerdere verklaringen te geven.
Oorspronkelijk verwees de uitdrukking naar een ongetrouwde vrouw die seksuele contacten onderhield met meerdere mannen. Het vermoeden is dat deze contacten buiten in het gras plaatsvonden, eerder dan in de echtelijke sponde. De uitdrukking was eigenlijk bedoeld om aan te geven dat de vrouw een buitenechtelijk kind had gekregen.
Een andere bron verklaart overtuigend dat de uitdrukking oorspronkelijk uit Brits-India afkomstig is, waar vrouwen en kinderen tijdens de verzengende zomerdagen naar de bergstreken werden gestuurd. Daar was het niet alleen koeler, maar er was ook gras – gescheiden van hun mannen waren zij dus grasweduwees. Naar dit voorbeeld onststonden later ook grasweduwnaren of, in het Afrikaans: graswewenaars.
Uit de Verenigde Staten komt nog een andere verklaring: tijdens de Californische goudkoorts lieten de mannen hun vrouwen en kinderen vaak bij familie logeren terwijl zij zelf goud gingen zoeken. In het Engels stond dit bekend als putting a wife to grass – een uitdrukking die eigenlijk gebruikt werd voor een paard dat te oud was om te werken. Deze tijdelijke scheiding zou dan van de vrouwen grasweduwen maken. Dit zijn echter vermoedens. Aan het latere Engelse woord grass in grass widow ligt het woord grace ten grondslag. De vrouw was een grace widow, wat verwijst naar de grace, de gratie of genade die zij van de paus had gekregen om van haar man te scheiden – slechts de katholieke kerk kon in die dagen een vrouw toestaan om van haar man te scheiden. Deze verklaring wordt geboekstaafd door het Franse veuve de grâce (genadeweduwe) en het Latijns viduca de gratia. Vandaag de dag noemen de Fransen een gescheiden vrouw nog wel een halve weduwe. Wegens het gelijk klinken van het Franse grâce en het Engelse grace en grass, is de betekenisverandering niet vreemd.
De verklaringen die gegeven worden voor grasweduwee waarbij de echtelieden slechts tijdelijk van elkaar gescheiden zijn door afstand, doet sterk denken aan de Nederlandse term zeemanshuwelijk. Waar bij de Nederlanders echter het water voor de tijdelijke scheiding zorgde, is in andere delen van de wereld het land of het gras de scheidingslijn.
Deze rubriek komt tot stand in samenwerking met Maroelamedia. Klik hier om de Afrikaanse omschrijving van het taaltoffie van deze maand te lezen én voor meer woorden, uitdrukkingen en gedichten in het Afrikaans.
